Algemene gezondheidsproblemen bij oudere kankerpatiënten te weinig aangepakt

De G8 is een korte vragenlijst die een snelle inschatting geeft van de algemene gezondheidstoestand van een oudere patiënt. Eerdere publicaties toonden aan dat zo’n korte vragenlijst bij een eerste bezoek aan de oncoloog al heel wat informatie geeft over de levensverwachting, onafhankelijk van de kanker. Bij zo’n 70 procent toont de G8 een risico op kwetsbaarheid en onderliggende leeftijdsgerelateerde problemen. Onderzoek heeft aangetoond dat het meer gedetailleerd in kaart brengen van álle aspecten van hun gezondheid en welzijn, de zogenaamde geriatrische evaluatie, zinvol is om bij een oudere kankerpatiënt te beslissen welke zorg er verder nodig is en hoe de kankerbehandeling zal verlopen.

22 Belgische ziekenhuizen

In een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Annals of Oncology, toonde de onderzoeksgroep van prof. dr. Hans Wildiers aan dat er te weinig gebeurt met de resultaten van die geriatrische evaluatie. De onderzoekers volgden in 22 universitaire en niet-universitaire Belgische ziekenhuizen 8500 patiënten ouder dan 70 met kanker, bij wie een beslissing over de kankerbehandeling genomen moest worden. De meeste personen hadden een operatie, chemo- of radiotherapie voor de boeg. Na een screening met de G8-vragenlijst kwam 70 procent in aanmerking voor een meer grondige geriatrische evaluatie. In die groep wees de geriatrische evaluatie uit dat er bij 80 procent nood was aan bijvoorbeeld voedingsondersteuning, psychologische ondersteuning, fysiotherapie of het aanpakken van val- of geheugenproblemen. Maar die extra hulp werd vaak niet of onvolledig aan de patiënt gegeven.

Identificeren niet genoeg

Prof. dr. Hans Wildiers: “Kankerspecialisten zijn experts in hun eigen vakgebied, maar zouden ook meer naar de algemene gezondheidstoestand van hun oudere patiënt moeten kijken. We zijn blij met het feit dat de korte G8-vragenlijst ondertussen min of meer gekend is bij oncologische zorgverleners in België, al wordt de screening in de dagelijkse praktijk nog te weinig gebruikt. Belangrijker is dat het niet genoeg is om problemen bij ouderen te identificeren: er moet ook iets mee gedaan worden. Als iemand ernstig ondervoed is, kun je niet met chemotherapie starten zonder iets aan dat voedingsprobleem te doen. Beginnende geheugenproblemen kunnen het juist innemen van antikankerpillen bemoeilijken. Een zware kankertherapie is ook niet evident bij een oudere persoon die regelmatig valt en botbreuken kan oplopen.”

Samenwerking met huisartsen en geriatrisch dagziekenhuis

Een typische eigenschap van ouderen is dat ze vaak verschillende gezondheidsproblemen tegelijkertijd hebben. De oncoloog werkt daarom best samen met geriatrische teams en met de huisarts om te zien welke problemen eerst aangepakt moeten worden. De korte G8-screeningtest kan gemakkelijk door de behandelende arts of verpleegkundige afgenomen worden, maar de meer uitgebreide evaluatie en de interventies gebeuren beter door gespecialiseerde teams, bijvoorbeeld in het geriatrisch dagziekenhuis. Prof. dr. Hans Wildiers: “Het geriatrisch dagziekenhuis en geriatrisch support team hebben meer ervaring met ouderenzorg dan de oncologie-afdelingen. In UZ Leuven werken we daarom voor oudere kankerpatiënten nauw samen met de dienst geriatrie.”

Farmaceutische industrie

Ook vanuit de farmaceutische industrie is er meer aandacht nodig voor ouderen met kanker. Professor Wildiers: “Ouderen moeten niet systematisch op dezelfde manier behandeld worden als jongeren. Voor een 85-jarige dame met borstkanker is het niet altijd aangewezen om dezelfde behandeling te geven als aan een 50-jarige. Toch merken we dat het voor de farmaceutische industrie geen prioriteit is om studies op te zetten naar kankergeneesmiddelen bij zeventigplussers. Het resultaat is dat wij vooral geneesmiddelen gebruiken die getest zijn op jonge mensen, terwijl bijna de helft van alle kankers voorkomt bij zeventigplussers.”

Verder onderzoek nodig

Het onderzoeksteam van professor Wildiers spitst zich daarom toe op studies over alternatieve therapieën voor ouderen met kanker. Zo toonden het team recent in een publicatie in The Lancet Oncology nog aan dat zeventigplussers met een agressief type van uitgezaaide borstkanker efficiënt kunnen worden behandeld met een combinatie van zachte chemotherapie en doelgerichte therapie.

Prof. dr. Hans Wildiers: “Bij jongere patiënten geven we klassieke chemotherapie samen met doelgerichte therapie, maar klassieke chemotherapie kan vervelende en soms gevaarlijke nevenwerkingen geven bij oudere kwetsbare patiënten. De nieuwe combinatie van een zachte chemopil en doelgerichte kankertherapie gaf een langdurige ziektecontrole met weinig storende nevenwerkingen en weinig tot geen invloed op de levenskwaliteit. Verder onderzoek naar kankerbehandelingen bij ouderen is dringend nodig.”

Prof. dr. Hans Wildiers is medisch oncoloog, borstkankerspecialist en coördinator van het multidisciplinair borstcentrum in UZ Leuven. Vanaf november 2018 is hij president van de International Society of Geriatric Oncology (SIOG), die de zorg en educatie voor ouderen met kanker wil verbeteren. In het Leuvens kankerinstituut (LKI) willen basiswetenschappers, klinische onderzoekers, artsen en verpleegkundigen hun kennis en ervaring samen inzetten in de strijd tegen kanker. 

Op 18 oktober, Dag tegen kanker, zetten meer dan 100 ziekenhuizen en zorgorganisaties kankerpatiënten en hun familie in de kijker. In campus Gasthuisberg vinden tussen 9 en 17 uur heel wat activiteiten plaats. Medewerkers spelden een geel lintje op uit solidariteit. 

Foto stockbeeld: copyright Shutterstock