Eerste buikwandtransplantatie in België

In UZ Leuven kregen twee darmtransplantpatiënten succesvol een nieuwe buikwand. Dat is opmerkelijk, omdat zo’n operatie wereldwijd tot nog toe slechts een vijftigtal keer is uitgevoerd. De techniek voor die transplantatie, waarbij het buikvlies en het peesblad van de sixpack van een overleden donor getransplanteerd worden, helpt om een open buik na orgaantransplantatie te voorkomen.

(In bijlage, onderaan dit bericht, vindt u een animatievideo die de techniek van een buikwandtransplantatie in enkele stappen uitlegt.)

Een buikwandtransplantatie wordt niet om esthetische redenen uitgevoerd: het is een noodzakelijke, maar uiterst delicate ingreep voor patiënten die nood hebben aan een darm- of multiviscerale transplantatie. Ofwel: tegelijk een nieuwe maag, lever, pancreas én dunne darm. Dergelijke operaties komen gemiddeld één à twee keer per jaar voor in UZ Leuven. 

Een terugkerende uitdaging is dat de buikwand na een darmtransplantatie niet meer te sluiten valt: sommige van de falende organen werden eerder al operatief verwijderd waardoor de buikwand heel stroef geworden is en de buikholte krimpt. Om de buikwand te kunnen sluiten na een transplantatie, werden decennialang verschillende technieken beproefd, maar het gouden ei hadden transplantatiechirurgen nog niet gevonden.

Sixpack zonder spieren

Aan de hand van een techniek die in de Verenigde Staten werd ontwikkeld en tot dusver slechts in een vijftigtal operaties over de hele wereld is toegepast, slaagden prof. dr. Laurens Ceulemans en het darmtransplantteam van UZ Leuven er in september 2020 en november 2021 in om twee succesvolle buikwandtransplantaties uit te voeren bij patiënten die een multiviscerale transplantatie ondergingen.    

Prof. dr. Laurens Ceulemans: “De techniek houdt in dat we de peesbladen en het buikvlies van de sixpack van een overleden donor transplanteren, zonder daarbij de spieren en de bloedvaten te herstellen. Dit is het best te vergelijken met de transplantatie van een aortaklep of pees in het been.”

Het team van professor Ceulemans toonde met micro-CT en een weefselanalyse aan dat na het inhechten van de peesbladen de doorbloeding in de getransplanteerde donorbuikwand opnieuw op gang komt. “Vanaf week 1 na de transplantatie zagen we terug kleine bloedvaatjes ontstaan in de getransplanteerde buikwand. Na zes maanden vormen die een heel netwerk zonder tekenen van afstoting”, aldus prof. dr. Ceulemans.

Patiënten met ernstig buikwanddefect

Onderzoekers van UZ Leuven en KU Leuven voeren momenteel studies uit om te kijken of een buikwandtransplantatie veilig kan uitgevoerd worden zonder het gebruik van afweerremmende medicatie en hoe lang een donorbuikwand veilig bewaard kan blijven in de weefselbank. Dr. Nele Van De Winkel (buikwandchirurg): ”Op termijn kan de nieuwe transplantatietechniek ook potentieel nuttig blijken voor patiënten met een ernstig buikwanddefect en fistels in de darmen zoals bij patiënten met de ziekte van Crohn.”

Expertise rond darmfalen en darmtransplantatie

UZ Leuven is het eerste ziekenhuis in België dat succesvol buikwandtransplantaties uitvoert. Die verwezenlijking is het resultaat van een gerichte specialisatie. Dag op dag vijf jaar geleden werd het Leuven Intestinal Failure and Transplantation Center (LIFT) opgericht, een uniek multidisciplinair evaluatiecentrum voor patiënten met darmfalen onder leiding van prof. dr. Jacques Pirenne (transplantatiechirurg) en prof. dr. Tim Vanuytsel (gastro-enteroloog). Tot op heden werden er in UZ Leuven 26 darmtransplantaties uitgevoerd.  Het centrum stimuleert Leuvense gastro-entrologen, abdominale chirurgen en darmtransplantatiechirurgen om samen onderzoek uit te voeren naar grensverleggende behandelingsmethodes.