Skip to Content

Genoomwijde analyse voortaan ook mogelijk voor wensouders met nieuwe erfelijke afwijking

Leuvense genetici ontwikkelen alles-in-één-test om embryo’s te testen op de novo-genetische ziekte

In UZ Leuven kunnen wensouders voortaan met één test een embyro screenen op een genetische ziekte die nooit eerder voorkwam in de familie. Onderzoekers van het Leuvense centrum menselijke erfelijkheid hebben een test ontwikkeld waarbij het mogelijk is om én gericht én genoomwijd de embryo’s van een ouder met een de novo-variant te analyseren. Op die manier zoeken ze zowel naar de ziekte die de ouder draagt als naar mogelijke andere afwijkingen in het genoom van het embryo. Het is de eerste keer in België dat genoomwijd testen bij de novo-ziektes mogelijk is met één enkele test.

Als koppels een verhoogd risico lopen op een kind met een ernstige erfelijke aandoening, kunnen ze kiezen voor een pre-implantatie genetische test (PGT). Na embryo’s gemaakt te hebben via in-vitrofertilisatie (IVF) doen specialisten een genetische analyse om ernstige erfelijke afwijkingen, zoals erfelijke borstkanker of nierziekten, op te sporen. Alleen de embyro’s zonder die genetische afwijkingen worden daarna in de baarmoeder ingebracht. Zo vermijden koppels een zwangerschap waarbij de baby de afwijking erft.

Die genetische analyse van de erfelijke ziekten gebeurt op basis van DNA-materiaal van andere familieleden van de ouders. In het Leuvense centrum menselijke erfelijkheid zoeken genetici niet alleen de genetische afwijking zelf op, maar onderzoeken ze het embryo ook genoomwijd. Zo ‘vissen’ ze ook naar eventuele andere afwijkingen in het embryo, zoals het syndroom van Down of andere erfelijke ziekten.

Geen vergelijkingsmateriaal

Dat genoomwijd opsporen van ziekten was tot voor kort niet mogelijk bij mensen met een de novo-variant, een genetische mutatie die nooit eerder voorkwam in de familiegeschiedenis van die persoon. Bij een de novo-variant is er namelijk geen vergelijkingsmateriaal van de familie om de genetische analyse te doen. Toch geeft ook een de novo-variant  bij een ouder een risico van 50 procent om de ziekte over te brengen op de baby. De vaakst voorkomende ziekten die je kunt overbrengen op een kind zonder dat de ziekte eerder in de familie voorkwam, zijn bijvoorbeeld neurofibromatose, polycystische nierziekten of een nierziekte met de naam syndroom van Alport.

Nu hebben onderzoekers van het Leuvense centrum menselijke erfelijkheid een test ontwikkeld waarbij het toch mogelijk is om én gericht én genoomwijd de embryo’s van een ouder met een de novo-genetische ziekte te analyseren. Dat gebeurt op basis van een vergelijking van het DNA van de grootouders van het embryo aan de kant van de ouder die de ziekte draagt. Een van de grootouders van het embryo heeft namelijk hetzelfde DNA als de wensouder met de de novo-variant, maar dan zonder de genetische mutatie die de ziekte veroorzaakt. Door de twee DNA-patronen te vergelijken, kun je de info van de grootouders toch gebruiken op basis van andere karakteristieken die samengaan met de mutatie. Dat laat toe om te bepalen of de mutatie die de ziekte veroorzaakt afkomstig is van moederszijde of vaderszijde.

Sneller op consultatie

Tot voor kort konden ouders in die situatie daarvoor meerdere aparte testen laten doen die tijdrovend en duur zijn. Nu kunnen ze alle erfelijk materiaal bekijken met één test. Het is de eerst keer dat genoomwijde analyse gebeurt voor de novo-varianten met behulp van één enkele test. UZ Leuven is het enige Belgische ziekenhuis waar dat voortaan mogelijk is.

Dokter Eftychia Dimitriadou, specialist reproductieve genetica in UZ Leuven: “Voor mensen met een de novo-genetische ziekte waren er lange wachttijden. Het kon maanden tot zelfs jaren duren eer zij op consultatie konden komen voor een implantatie van geteste embryo’s. Dat we met één test alle info hebben, zowel over de ziekte die de ouder draagt als over het hele genoom van het embryo, is een grote stap vooruit.”

De test wordt net zoals de andere pre-implantatietesten terugbetaald door het RIZIV. Sinds het gebruik van de test waren er al zes zwangerschappen en werden er drie baby’s geboren. Op dinsdag 31 augustus stelde dokter Dimitriadou de resultaten van haar onderzoek voor op de conferentie van de European Society of Human Genetics.

Over UZ Leuven

Als grootste universitaire ziekenhuis van België wil UZ Leuven grenzen verleggen door gespecialiseerde zorg en innovatieve behandelingen te combineren met menselijke aandacht en respect voor elke patiënt. Meer dan 10.000 gepassioneerde medewerkers geven elke dag de beste zorg op maat. Toekomstige zorgverleners en medewerkers krijgen in UZ Leuven een hoogstaande opleiding, met het oog op levenslang leren en innoveren. Als pionier in klinisch onderzoek denkt het ziekenhuis ook aan de patiëntenzorg van morgen.

UZ Leuven
Herestraat 49
3000 Leuven