Oogrobot doet precisie-injectie bij patiënt met verstopte netvliesader

In UZ Leuven werd voor het eerst een patiënt met een verstopte netvliesader geopereerd met behulp van een chirurgische robot. Met een naald van amper dertig duizendste millimeter prikte de robot, bediend door een oogchirurg, in de netvliesader van de patiënt om een klonteroplossend middel in te spuiten. De KU Leuven ontwikkelde de robot en de naald specifiek voor deze ingreep. De operatie werd succesvol uitgevoerd en is een echte wereldprimeur: de operatie toont aan dat het technisch mogelijk is om met robotondersteuning veilig een klonter in de netvliesader te verwijderen. Een fase 2-studie moet nu verder uitwijzen wat de klinische impact is voor patiënten met retinal vein occlusion, een ziekte die tot blindheid kan leiden.

Bij retinal vein occlusion (RVO) of een verstopte netvliesader is er sprake van een bloedklonter in een bloedvat van het netvlies. Dat leidt tot slechter zicht of zelfs blindheid van het getroffen oog. Momenteel bestaat de behandeling uit maandelijkse inspuitingen in het oog die enkel de neveneffecten van de trombose verminderen. De klonter zelf wegnemen was tot voor kort niet mogelijk.

Onderzoekers van UZ Leuven en de KU Leuven bestuderen een totaal nieuwe manier om de oorzaak van de verstopte netvliesader aan te pakken en de klonter in het oogbloedvat te verwijderen: retinal vein cannulation (RVC). Dat is een beloftevolle methode waarbij de oogchirurg een ultradunne naald in het bloedvat inbrengt en een geneesmiddel inspuit dat de klonter kan oplossen. Een huzarenwerkje, want een oogbloedvat is amper een tiende van een millimeter dik, ongeveer de dikte van een mensenhaar. Geen enkele chirurg is in staat om met de hand veilig in zo’n bloedvat te prikken en de naald gedurende 10 minuten in het bloedvat te houden zonder te bewegen. Het gevaar om daarbij de ader of het netvlies te beschadigen is erg groot.

Onderzoekers van het Departement Werktuigkunde van de KU Leuven ontwikkelden daarom een robot waarmee de chirurg op een heel precieze en stabiele manier de naald in het bloedvat kan brengen, waarna de robot de naald kan stilhouden. In tegenstelling tot de meeste chirurgische robots, is er geen joystick nodig om het apparaat te bedienen. De oogchirurg en de robot houden het instrument samen vast. De chirurg begeleidt de naald tot in het bloedvat terwijl de robot elke trilling van het instrument tegengaat en zo de precisie meer dan tien maal verhoogt. Na het vergrendelen van de robot worden de naald en het oog automatisch gestabiliseerd. De chirurg kan dan gecontroleerd het product in het bloedvat injecteren. De onderzoekers vonden ook een manier om een ultradunne injectienaald te maken: de naaldpunt heeft een dikte van amper dertig duizendste van een millimeter, drie maal dunner dan een mensenhaar.

De robot is het resultaat van zeven jaar onderzoek en een samenwerking tussen ingenieurs van de KU Leuven en oogartsen van UZ Leuven. De huidige fase 1-studie moet aantonen dat het technisch haalbaar is om met een robot een netvliesader aan te prikken en het product ocriplasmine in te spuiten om de klonter op te lossen. Op 12 januari 2017 werd de ingreep voor de eerste keer bij een patiënt van UZ Leuven gedaan. De patiënt stelt het goed en kan nu beginnen aan een revalidatie van het oog. In een volgende fase 2-studie zullen artsen de klinische effecten van de ingreep onderzoeken.

Prof. dr. Peter Stalmans; oogchirurg in UZ Leuven: “De huidige behandelingen bij een verstopte netvliesader kosten 32 000 euro per oog aan de maatschappij: een hoog prijskaartje als je weet dat je enkel de neveneffecten aanpakt en niet meer kunt doen dan vermijden dat het zicht slechter wordt. Met de robot kunnen we voor het eerst de oorzaak van de trombose in het netvlies aanpakken. Ik kijk dus uit naar het vervolg: als we in onze opzet slagen, kunnen we letterlijk de blinden weer doen zien.”

Prof. Dominiek Reynaerts, Departement Werktuigkunde KU Leuven: “We zijn ontzettend trots dat onze robot een oogoperatie mogelijk maakt die voordien onmogelijk veilig uitgevoerd kon worden. Dit brengt ons een stap dichter bij het op de markt brengen van een baanbrekende technologie. We kijken ernaar uit om met de robot ook andere revolutionaire ingrepen mogelijk te maken en om de kwaliteit van bestaande chirurgische behandelingen te verbeteren.”

Wereldwijd hebben 16,4 miljoen mensen een verstopte netvliesader door een trombose in het bloedvat. In België gaat het om ongeveer 25 000 patiënten.